Phở Hà Nội và bún bò Huế "di cư" vào Sài Gòn đã làm cho hủ tiếu bớt đi phần nào vị trí thống trị. Phở thì có vẻ hơi "khó tính" một tẹo , tức là hàng quán phải đầy đủ , thành phần tô phở hùng hậu nên giá bán cũng khá cao. Còn với món bún bò thì tiệm sang cũng có , mà bình dân trong hang cùng ngõ hẻm cũng có.
Bún bò Huế ở Sài Gòn cũng có hai dòng: bún bò Huế "lai" với khẩu vị đã thay đổi để ăn nhập với người Sài Gòn , hoặc bún bò Huế giữ nguyên Huế dành cho người Huế tha phương hay người miền Trung ưa vị mặn mòi của mắm ruốc.
Theo chỉ dẫn của nhiều người bạn Huế , tôi tìm đến quán bún bò Út Hưng trong hẻm 6C Tú Xương ( quận 03 ). Những người “rặt Huế” vẫn thường tìm đến quán bún không biển hiệu này để thưởng thức một tô bún đúng vị của quê hương.
Chị tên Út , anh tên Hưng nên thực khách quen thường làm gọi là bún bò "Út Hưng". Gia đình chị đã bán bún bò ở Sài Gòn hơn 13 năm nay , với 11 lần thay đổi , khởi nghiệp chỉ là gánh bún trên vỉa hè.
“Bà nội tui là người nấu bún bò từ thuở rất xưa ở làng An Cựu. Ví như chưa chết thì bà nội đã hơn 100 tuổi. Bà nội truyền lại cho các con và bây chừ là các cháu nối nghề” , chị Út kiêu hãnh kể.
Cũng như nhiều o ( cô ) , nhiều mụ ( bà ) gánh bún bò ở Huế , bà nội chị Út cũng gánh bún bò đi bán rong bốn bề , sau thời gian ấy thì ngồi bán ở chợ An Cựu. Chị Út thì đi tìm một chân mây mới để bán món này , đó là Sài Gòn.
Hỏi rằng tại sao chị không bán bún bò "lai" ( bún bò kiểu miền Nam , có bỏ đường , ít ruốc và sả , nhiều nơi cho thêm cả thơm để tăng vị ngọt ) , chị Út cho hay , chị nấu bún bò bằng cả tâm hồn , nỗi nhớ Huế của mình nên chẳng thể thay đổi cách nấu được.
Tô bún bò Huế thuộc hàng ngon nhất nhì Sài Gòn
hấp dẫn những lát bắp bò
“Nhiều người nấu là để bán , tui nấu là để thỏa sức và thỏa hồn , chăm nom hết sức cho nồi bún nên chẳng thể nào nấu khác đi được” , chị Út chia sẻ.
Nếu tới số nhà 6C Tú Xương ( quận 03 ) , bạn sẽ thấy một gánh bún đúng kiểu Huế , với nồi nấu bún là loại nồi nhôm đáy tròn , cổ eo , miệng loe nhưng thân phình to. Kiểu nồi này Lộ rõ ra vào thập niên 60 ở Huế , thay thế cho nồi đất ngày trước.
Nồi sâu lòng nhưng nhỏ miệng nên giữ nhiệt rất tốt. Điểm thú vị là khi bán hết , chỉ cần nghiêng nồi lúc nước gần cạn hết vẫn có khả năng múc được đến tô sau cuối. Cái nồi trông nhỏ nhắn mà tợ hồ múc bất tận , chỉ cần chao cái muôi là múc được đủ thứ trong lòng nồi: miếng giò heo , miếng huyết , cục thịt bò gân hay miếng giò viên...
Khách sành ăn món Huế thường tìm gánh bún nào có chiếc nồi này vì họ cho rằng nấu nồi đó bún bò mới ngon. Bởi vậy chiếc nồi là tài sản vô giá của người nấu bún bò Huế.
Chị Út cho biết , bún bò Huế khởi thủy rất giản đơn , chỉ có giò heo và bò bắp hầm mềm , không ăn kèm rau , giá như bây chừ. Bà nội chị trước đây vẫn bán thêm cả giò sống - chả giò viên tròn ( thịt nạc heo quết nhuyễn trong cối đá với nhiều tiêu hạt ).
Nồi bún hiện nay của chị Út có đủ thứ mà người Huế đương đại cần: chả giò , chả cua , giò heo , bắp bò , huyết ( bún bò Nam không nấu với huyết heo ) , có cả bò tái và chả bò tùy theo sở thích của khách. Để Thêm lên độ ngọt cho nước lèo , chị Út còn dùng thêm cả xương đầu heo.
Nồi chả cua hấp dẫn
... với viên chả tròn đầy
Cơm hến , bún hến được bán thêm vào thứ Bảy và chúa nhật hàng tuần
Vào thứ Bảy và chúa nhật , chị Út còn nấu thêm cơm hến , bún hến với hương vị giống hệt như ở Huế. Nói gần giống hệt do con hến ở miền Nam vẫn khác với con hến ở Huế , vốn to hơn nhưng cũng kém ngọt hơn , đồng thời rau ăn sống ăn kèm vẫn có hương vị khác. Đó là chưa kể , tô cơm hến , bún hến đích thực ở Huế thường bé xíu , phải ăn hai ba tô mới đủ no chứ không to như ở Sài Gòn. Nhưng với người con của đất Huế ở Sài Gòn thì tìm được một tô cơm hến , bún hến như thế này cũng thỏa lòng nhớ mong lắm rồi.
Đi tìm tô bún Huế đích thực ở Huế thời nay cũng đã khó rồi , huống hồ ở Sài Gòn. Ngay cả người Huế cũng rất tranh cãi khi nói về bún bò Huế đích thực.
có lẽ , nên dẫn lời của một người con xứ Huế nặng lòng với quê hương dù đang là giảng viên đại học trên đất Mỹ Trần Kiêm Đoàn:
“Theo thời kì và không gian , bún bò Huế có lúc và có nơi chỉ còn là một cái tên nhưng phẩm chất , biến hóa , ngò vị... Hử hoàn toàn biến chuyển. Hưng thịnh người vẫn tẳn mẳn tự hỏi , không biết tô bún bò Huế thời vua Gia Long bắt đầu làm vua năm 1802 và tô bún thời vua Bảo Đại thoái trào năm 1954 có gì khác nhau trong cung đình và ngoài phố chợ.
Có điều rỏ rành là khách ăn bún Huế sẽ cảm thấy tô bún An Hoà khác hẳn tô bún An Cựu , nơi nầy có thêm lát chả , nơi kia có thêm miếng huyết , nơi nọ có chút húng láng và chuối cây xắt mỏng lơ thơ. Càng đi xa , tô bún ở Đà Nẵng không giống tô bún Sài Gòn; tô bún Huế Ca-li khác xa tô bún Huế Texas”.
Bàn về ăn uống , 9 người 10 ý , nên thường gây tranh cãi về độ ngon và tính chính thống của món ăn. Nhưng thôi , mảnh đất Sài Gòn đã cho bạn quá nhiều lựa chọn. Vì vậy cũng không quá khó để tìm được tô bún bò rất "Huế" giữa lòng thành phố đa văn hóa này.
Bún bò Huế ở Sài Gòn cũng có hai dòng: bún bò Huế "lai" với khẩu vị đã thay đổi để ăn nhập với người Sài Gòn , hoặc bún bò Huế giữ nguyên Huế dành cho người Huế tha phương hay người miền Trung ưa vị mặn mòi của mắm ruốc.
Theo chỉ dẫn của nhiều người bạn Huế , tôi tìm đến quán bún bò Út Hưng trong hẻm 6C Tú Xương ( quận 03 ). Những người “rặt Huế” vẫn thường tìm đến quán bún không biển hiệu này để thưởng thức một tô bún đúng vị của quê hương.
Chị tên Út , anh tên Hưng nên thực khách quen thường làm gọi là bún bò "Út Hưng". Gia đình chị đã bán bún bò ở Sài Gòn hơn 13 năm nay , với 11 lần thay đổi , khởi nghiệp chỉ là gánh bún trên vỉa hè.
“Bà nội tui là người nấu bún bò từ thuở rất xưa ở làng An Cựu. Ví như chưa chết thì bà nội đã hơn 100 tuổi. Bà nội truyền lại cho các con và bây chừ là các cháu nối nghề” , chị Út kiêu hãnh kể.
Cũng như nhiều o ( cô ) , nhiều mụ ( bà ) gánh bún bò ở Huế , bà nội chị Út cũng gánh bún bò đi bán rong bốn bề , sau thời gian ấy thì ngồi bán ở chợ An Cựu. Chị Út thì đi tìm một chân mây mới để bán món này , đó là Sài Gòn.
Hỏi rằng tại sao chị không bán bún bò "lai" ( bún bò kiểu miền Nam , có bỏ đường , ít ruốc và sả , nhiều nơi cho thêm cả thơm để tăng vị ngọt ) , chị Út cho hay , chị nấu bún bò bằng cả tâm hồn , nỗi nhớ Huế của mình nên chẳng thể thay đổi cách nấu được.
Tô bún bò Huế thuộc hàng ngon nhất nhì Sài Gòn
hấp dẫn những lát bắp bò
“Nhiều người nấu là để bán , tui nấu là để thỏa sức và thỏa hồn , chăm nom hết sức cho nồi bún nên chẳng thể nào nấu khác đi được” , chị Út chia sẻ.
Nếu tới số nhà 6C Tú Xương ( quận 03 ) , bạn sẽ thấy một gánh bún đúng kiểu Huế , với nồi nấu bún là loại nồi nhôm đáy tròn , cổ eo , miệng loe nhưng thân phình to. Kiểu nồi này Lộ rõ ra vào thập niên 60 ở Huế , thay thế cho nồi đất ngày trước.
Nồi sâu lòng nhưng nhỏ miệng nên giữ nhiệt rất tốt. Điểm thú vị là khi bán hết , chỉ cần nghiêng nồi lúc nước gần cạn hết vẫn có khả năng múc được đến tô sau cuối. Cái nồi trông nhỏ nhắn mà tợ hồ múc bất tận , chỉ cần chao cái muôi là múc được đủ thứ trong lòng nồi: miếng giò heo , miếng huyết , cục thịt bò gân hay miếng giò viên...
Khách sành ăn món Huế thường tìm gánh bún nào có chiếc nồi này vì họ cho rằng nấu nồi đó bún bò mới ngon. Bởi vậy chiếc nồi là tài sản vô giá của người nấu bún bò Huế.
Chị Út cho biết , bún bò Huế khởi thủy rất giản đơn , chỉ có giò heo và bò bắp hầm mềm , không ăn kèm rau , giá như bây chừ. Bà nội chị trước đây vẫn bán thêm cả giò sống - chả giò viên tròn ( thịt nạc heo quết nhuyễn trong cối đá với nhiều tiêu hạt ).
Nồi bún hiện nay của chị Út có đủ thứ mà người Huế đương đại cần: chả giò , chả cua , giò heo , bắp bò , huyết ( bún bò Nam không nấu với huyết heo ) , có cả bò tái và chả bò tùy theo sở thích của khách. Để Thêm lên độ ngọt cho nước lèo , chị Út còn dùng thêm cả xương đầu heo.
Nồi chả cua hấp dẫn
... với viên chả tròn đầy
Cơm hến , bún hến được bán thêm vào thứ Bảy và chúa nhật hàng tuần
Vào thứ Bảy và chúa nhật , chị Út còn nấu thêm cơm hến , bún hến với hương vị giống hệt như ở Huế. Nói gần giống hệt do con hến ở miền Nam vẫn khác với con hến ở Huế , vốn to hơn nhưng cũng kém ngọt hơn , đồng thời rau ăn sống ăn kèm vẫn có hương vị khác. Đó là chưa kể , tô cơm hến , bún hến đích thực ở Huế thường bé xíu , phải ăn hai ba tô mới đủ no chứ không to như ở Sài Gòn. Nhưng với người con của đất Huế ở Sài Gòn thì tìm được một tô cơm hến , bún hến như thế này cũng thỏa lòng nhớ mong lắm rồi.
Đi tìm tô bún Huế đích thực ở Huế thời nay cũng đã khó rồi , huống hồ ở Sài Gòn. Ngay cả người Huế cũng rất tranh cãi khi nói về bún bò Huế đích thực.
có lẽ , nên dẫn lời của một người con xứ Huế nặng lòng với quê hương dù đang là giảng viên đại học trên đất Mỹ Trần Kiêm Đoàn:
“Theo thời kì và không gian , bún bò Huế có lúc và có nơi chỉ còn là một cái tên nhưng phẩm chất , biến hóa , ngò vị... Hử hoàn toàn biến chuyển. Hưng thịnh người vẫn tẳn mẳn tự hỏi , không biết tô bún bò Huế thời vua Gia Long bắt đầu làm vua năm 1802 và tô bún thời vua Bảo Đại thoái trào năm 1954 có gì khác nhau trong cung đình và ngoài phố chợ.
Có điều rỏ rành là khách ăn bún Huế sẽ cảm thấy tô bún An Hoà khác hẳn tô bún An Cựu , nơi nầy có thêm lát chả , nơi kia có thêm miếng huyết , nơi nọ có chút húng láng và chuối cây xắt mỏng lơ thơ. Càng đi xa , tô bún ở Đà Nẵng không giống tô bún Sài Gòn; tô bún Huế Ca-li khác xa tô bún Huế Texas”.
Bàn về ăn uống , 9 người 10 ý , nên thường gây tranh cãi về độ ngon và tính chính thống của món ăn. Nhưng thôi , mảnh đất Sài Gòn đã cho bạn quá nhiều lựa chọn. Vì vậy cũng không quá khó để tìm được tô bún bò rất "Huế" giữa lòng thành phố đa văn hóa này.